‘Genghis Khan, wereldveroveraar te paard’: tentoonstelling maakt hoge verwachtingen (nog) niet helemaal waar
Het Nationaal Militair Museum pakt groot uit met hun tentoonstelling over Djengis Khan. Amsterdam hangt vol met reclameborden en kranten als het NRC en de Volkskrant besteedden er een groot artikel aan. Met deze originele tentoonstelling lijkt het relatief jonge NMM, dat in 2014 de deuren opende, zich definitief op de kaart te willen zetten. Met zoveel media-aandacht worden de verwachtingen als vanzelf hoog, zeker omdat er originele stukken te zien zijn die nog nooit Binnen-Mongolië hebben verlaten. Maakt het NMM deze verwachtingen ook waar? Niet helemaal…
Oorlogsmuseum
Voor mensen met een oprechte historische interesse in het Mongoolse Rijk is de aankomst in het NMM een wat vreemde gewaarwording. Een gigantisch gebouw met overal tanks, vliegtuigen, wapens en ander oorlogsmaterieel. En wat meteen opvalt: heel veel kinderen. Ik liep een klein rondje alvorens naar de tentoonstelling te gaan, maar al snel werd al het wapentuig en gebrekkige achtergrondinformatie mij iets te veel, mijn kritisch-historische zelf liet zich niet wegzetten ten behoeve van een jongensachtige fascinatie met oorlog. Het riekte allemaal iets te veel naar verheerlijking van geweld en een aan nationalisme grenzende nadruk op de Nederlandse identiteit. Het plaatst de tentoonstelling over de ‘wereldveroveraar’ Djengis Khan wel in een bepaald perspectief…
Maar we komen voor de tentoonstelling, die niet is gemaakt door het NMM maar door Nomad Exhibitions. Bij binnenkomst valt meteen op dat de tentoonstelling met veel zorg en aandacht in elkaar is gezet. Alles ziet er visueel aantrekkelijk uit dankzij een overkoepelende stijl met stripachtige tekeningen. De familie van Djengis Khan is te zien op een grote stamboom, waarbij alle familieleden een gezicht hebben gekregen dat terugkomt in de tentoonstelling. Het zorgt voor een prettige herkenbaarheid en toegankelijkheid.
Teksten en objecten
Voor museumbezoekers die liever niet te veel lezen is deze tentoonstelling wellicht niet heel geschikt. De teksten zijn goed geschreven en vertellen een uitgebreid en redelijk genuanceerd verhaal, maar het zijn wel behoorlijk veel teksten. Dat zorgt al snel voor een soort ‘lezersmoeheid’, waarbij je even geen zin meer hebt in de geschiedenis van veldtochten en veldslagen. Gelukkig zijn er dan de objecten. Maar daar is iets mee aan de hand. Naast alle striptekeningen, teksten en interactieve schermen vallen ze een beetje weg. Wat is precies de relatie tussen de objecten en de teksten?
Het is niet makkelijk om een tentoonstelling te maken over Djengis Khan. Er zijn simpelweg weinig objecten over uit zijn tijd. Daarom komen bijna alle voorwerpen in de vitrines uit een latere periode, met name uit (Yuan) China. Dat maakt voor bezoekers die weinig voorkennis hebben niets uit. Laat dat dan ook de eerste conclusie zijn: deze tentoonstelling is een fantastische introductie in de geschiedenis van het Mongoolse Rijk. Persoonlijk genoot ik het meest van al die bezoekers (het was behoorlijk druk), die met zo veel interesse de verhalen over Djengis Khan tot zich namen. Zo veel aandacht voor het Mongoolse Rijk heb ik nog nooit meegemaakt. Ook de vele interactieve elementen maakten deze tentoonstelling bijzonder toegankelijk: (digitaal) boogschieten, touchscreens met spelletjes over de verschillende Khans en verkleedpartijen, alles om de aandacht van de bezoeker erbij te houden.
Missende manuscripten
En voor de iets veeleisendere bezoeker? Goed nieuws: in het NRC stond dat maar liefst vier bijzondere manuscripten te zien zijn: die van Marco Polo, Willem van Rubroeck. Rashid Al-Din en de Geheime Geschiedenis van de Mongolen. Daar ging mijn hart sneller van kloppen, dat zou de tentoonstelling een prachtige balans geven tussen populaire en wetenschappelijke geschiedenis. Als eerste viel mijn oog op de pagina’s uit het boek van Rashid Al-Din. Ze zijn natuurlijk bekend, maar om ze daar in het echt te zien liggen was inderdaad onovertroffen. Een kleine kanttekening is wel dat de Arabische tekst niet was vertaald, waardoor niemand kan lezen wat er precies staat. Maar goed, dat is ze vergeven. Wat ze niet is vergeven is het feit dat de manuscripten van Marco Polo, Rubroeck en de Geheime Geschiedenis niet aanwezig waren. In paniek schoot ik een medewerker aan, die geen idee had. Na lang wachten kwam hij me vertellen dat er niemand aanwezig was die iets over de tentoonstelling kon vertellen, maar dat de bewuste manuscripten pas eind maart, een maand later, zouden arriveren. Daar zakte mijn broek van af, want het waren precies die drie manuscripten die mij écht enthousiast maakten over deze tentoonstelling.
Conclusie
‘Genghis Khan, wereldverovaar te paard’ is een leuke en aantrekkelijke tentoonstelling voor iedereen die nog niet eerder kennis heeft gemaakt met het Mongoolse Rijk. Met name voor mensen die zich aangetrokken voelen door het gedeelte ‘wereldveroveraar’ in de titel. Want het thema is inderdaad vooral oorlog en veroveringen. Hoe kan het ook anders in een militair museum. Cultuur speelt een hele kleine rol. Nergens Mongoolse muziek bijvoorbeeld. Er staat wel een Ger, maar die is niet toegankelijk en op een vreemde niet-traditionele manier ingericht. Dat was nu juist een mooie kans geweest om de Mongoolse tradities te laten zien. Halverwege is er een filmzaaltje dat ‘Djengis Khan, de man’, laat zien. Een mooie gelegenheid om dieper op bepaalde zaken in te gaan. Maar het blijkt een herhaling van alle teksten die we daarvoor al hebben gelezen. Het zijn kleine dingen, maar alles bij elkaar zorgen die ervoor dat de tentoonstelling wat eenzijdig is en de hoge verwachtingen niet helemaal waar maakt. Maar wie weet, als ik over een maand terugga en eindelijk die manuscripten mag zien, wie weet is mijn eindoordeel dan een stuk positiever.
Eén gedachte over “ ‘Genghis Khan, wereldveroveraar te paard’: tentoonstelling maakt hoge verwachtingen (nog) niet helemaal waar”
Beste Machiel, dank voor je uitgebreide recensie. Wat betreft de manuscripten: je hebt helemaal gelijk. We hadden dit van de website moeten verwijderen en aankondigen dat die later kwamen. Excuus. Goede nieuws is dat ze maandag 20 maart arriveren. Ik nodig je graag uit voor een tweede bezoekje aan de tentoonstelling. Er ligt een kaartje voor je klaar. Vr. groet, afd. Communicatie, Nationaal Militair Museum, Carla Marcus